IZENBURUA
Francisco Beruete
MUTURREKO DATAK
1954
DESKRIBAPEN MAILA
Funtsa
BOLUMENA
Karpeta 1
EKOIZLEA
Francisco Beruete Calleja
AIPAMEN BIOGRAFIKOA
Francisco Beruete Lizarran jaio zen 1912an. Bere aitona, Francisco Beruete y Ostiz, Lizarrako alkatea eta Nafarroako Foru Diputazioaren lehendakariordea izan zen (1888). Bere aita, Enrique, udaleko idazkaria zen orduan. Francisco-k Zuzenbide Zibila ikasi zuen Salamancako Unibertsitatean eta, bere aitaren bideari jarraiki, udaleko idazkari izendatu zuten 1944an. Udalean izan zuen postutik bere hiriarentzat onuragarriak ziren mota guztietako proiektuak babestu zituen.
Beruete tematuta, udalak gauzatu zuen lehenengo proiektuetako bat (1947) José Goñi Gaztambide-ri eta José María Lacarra.ri Lizarrako historia idatz zezaten enkargatzea izan zen. Alabaina, soilik Goñi Gaztambide-ren Historia eclesiástica de Estella (Lizarrako historia eklesiastikoa) argitaratu zen.
Gustavo de Maeztu margolariari buruzko lehenengo museoa zuzendu zuen.
Pedro Mª Gutiérrez eta beste batzuekin batera, Done Jakue Bidearen Lagunak elkartea sortu zuen (1962). Nazioko gobernuak bide hori Multzo Historiko-Artistiko izenda zezan lortu zuen (1962) eta, gero, elkartea “Erabilgarritasun Publikokoa” kalifika zezan (1966).
Gutiérrez idazkaria eta Beruete lehendakaria zirela, Done Jakue Bidearen Lagunak elkarteak Erdi Aroko Ikerlanen Asteak antolatu zituzten (1963) eta Antzinako Musikaren Astea sortzen lagundu zuten (1967).
Halaber, Lizarrako alde zaharra berreskuratzeko eta zaharberritzeko lan egin zuen, Etxebizitza Ministerioko Francisco Pons-Sorolla arkitektoaren laguntzarekin.
1970. hamarkadan, Lizarran Iruñeko Kontserbatorioaren mendeko musika-eskola sor zedin bultzatu zuen.
Nafarroaren eta bere ordenamendu juridiko pribatiboaren babesle handia izan zen. 1978ko Konstituzioaren aurretiko garaian, Nafarroako udal idazkariak ordezkatu zituen foru kontseilari gisa.
Kultura tradizionalaren arloan, bere sorlekuarekin zerikusia zuen ororen zale amorratua izan zen. Balio handia ematen zion egunsentiaren kantuari eta haren ondarea mantendu eta jarraipena sustatu nahi izan zituen.
Francisco Beruetek Silvestre Peñas Echeverría konpositore, zuzendari eta dozentea premiatu zuen Lizarrako egunsentiaren kantuak jaso eta harmonizatzera eta Lizarrako festetako prozesioan tipikoa den Marcha de San Andrés banda edo gaitarentzat egokitzera (Peñas: 2000).
Horrez gain, Fernando Remacha konpositorea bultzatu zuen Lizarrako motiboetan inspiratutako obretan lan egitera. Horrela sortu zen Rapsodia de Estella eta, ofizialki José María Iribarren izan bazen ere Dugunaren ikuskizunerako Larrain Dantza orkestratu zedin enkargatu zuena, imajinatzen dugu Beruete, bien adiskidea eta gazte-gaztetatik dantza horrekin oso konprometitua zegoena, jakinaren gainean zegoela.
1950. hamarkadaren amaieratik, gaita desagertuko zenaren susmoa zuenez gero, hasieran haren soinua kontserbatzen saiatu zen. Ondoren, bigarren xede gisa Lizarran musika-tresnak biziraun zezan hartu zuen eta, horretarako, hura jotzen ikasteko eskola eta metodologia bat sortu zituen.
Beruetek berak esan duenez, urteetan saiakera ugari egin zituen gaita-akademia bat antola zedin lortzeko. Haietako batean Moisés Elizaga, Manuel Montero, Eugenio Pérez de Lazarraga, aita Hilario Olazarán gaiteroen eta bere ahaleginak batzea lortu zuen Nafarroako Foru Diputazioari idatzi bat igortzeko non, labur-labur, “Gaita jotzen ikasteko eskola eta metodo bat” sortzea eskaintzen zioten erakundeari. Tratatu hori Olazaránek idatzi zuen 1972an, aurretik aipatutako gaiteroen laguntzarekin, eta diputazioak edizio-gastuak bere gain hartu zituen.
Azkenik, Beruetek gaita-akademia baten irekieran parte hartu zuen. 1973-74 ikasturtean eskolak ematen hasi zen eta 1975ko ekainean itxi zen, 1974ean udaleko idazkari gisa erretiroa hartzearekin batera.
Eskola horrek funtzionatzeko zituen baliabideak urriak ziren eta iraupen iragankorra izan zuen. Hala eta guztiz ere, 1982an Nafarroan egonkorra izan zen lehenengo Udalaren Gaita Akademia sortzeko zimenduak ezarri zituen.
1947tik 1966ra arte, Francisco Beruete dantzaren sustatzaile nagusia izan zen Lizarran: Larrain Dantza transmititu zuen –1933an ikasi zuen–, hura interpretatzen zuen taldea babestu zuen udalaren gerizpean, edukiz bete zuen, bertako eta inguruko historian eta tradizioetan oinarritutako dantzen multzo homogeneo bat ekoitziz, Lizarran dantzariek jarduteko protokolo bat ezarri zuen… Gainera, hiriaren izena penintsulako geografia osoan jakitera emateaz arduratu zen, emanaldi ugari egin baitzituen eta garai hartako komunikabideak abileziaz erabili baitzituen bere herriko dantzak eta musika jakitera emateko.
1999ko abenduaren 10ean zendu zen arte, Francisco Beruetek dantza intentsitate handiz bizi zuen, historian bereziki gogorra izan zen garai batean bere ahalegin guztiak eginez.
Doñabeitia, Juan Carlos. La danza en Estella. Francisco Beruete: estudio del corpus de danzas creado para el Grupo Folklórico Municipal de Estella durante la década de 1950. [Iruña-Pamplona]: Nafarroako Gobernua, Kultura, Kirol eta Gazteria Departamentua, Vianako Printzea Erakundea-Kultura Zuzendaritza Nagusia = Gobierno de Navarra, Departamento de Cultura, Deporte y Juventud, Dirección General de Cultura-Institución Príncipe de Viana; [Estella-Lizarra]: Ayuntamiento de Estella-Lizarra Udala, 2017.
[-] Ezkutatu
[+] Gehiago irakurri
HISTORIA ARTXIBISTIKOA
Funtsaren lehen zatia bere seme-alabek, María Puy, Víctor eta Francisco Javier Beruete Sarasqueta, dohaintza bidez eman zuten 2018ko maiatzean.
EDUKIA
Colección de Auroras de Estella, S. [Silvestre] Peñas Echeverríarena, 1954ko maiatza.
Azaleko obren zerrenda:
1. Aurora de San José (ahots mixtokoa)
2. Aurora de Reyes (ahots mixtokoa eta metal argiaren akonpainamenduarekin)
3. Aurora de Cuaresma (ahots mixtokoa) [“Aurora del miércoles de ceniza” kantuaren partituran]
4. Aurora de la Purificación (ahots mixtokoa eta akonpainamenduarekin)
5. Aurora de Resurrección (ahots mixtokoa eta metal argiaren akonpainamenduarekin)
6. Aurora de la Santísima Virgen del Puy (ahots mixtokoa eta errondailarekin)
Francisco Beruete Callejari egindako eskaintza batekin.
Zerrendan jasotzen diren zazpi obretatik, bosgarrena falta da, “Aurora de Resurrección”.
SARBIDE-BALDINTZAK ETA ERREPRODUKZIOA
Dokumentazioa modu presentzialean eskuragarria da publikoarentzat Nafarroako Errege Artxibo Nagusian.
Bere kontsulta eta erreprodukzioa 373/2013 Ebazpena, abenduaren 9koa, Vianako Printzea Erakundea-Kulturako zuzendari nagusiak emandakoari lotuta dago non onartzen dituen Nafarroako Errege Artxibo Nagusia dokumentuak eskuratu, kontsultatu eta erreproduzitzeko barne-arauak.
Jabari publikokoak ez diren lanen erreprodukzioa posible izango da soilik eskatzailearen erabilera pribatua egiteko eta ikerketarako egiten denean, Errege Lege Dekretuan xedatutakoarekin bat 1/1996 Legegintzako Errege Dekretua, apirilaren 12koa, Jabetza Intelektualari buruzko Legearen Testu Bategina onesten duena, arlo horretan indarra duten lege-xedapenak erregularizatu, argitu eta bateratzeko.
10. artikulua. Jatorrizko obra eta izenburuak.
1. Jabetza intelektualaren objektu dira: jatorrizko sortze-lan literario, artistiko edo zientifiko guztiak, gaur egun diren edo etorkizunean asmatzen diren edozein bitarteko edo euskarri ukigarri zein ukiezinez adieraziak. Besteak beste:
- Liburuak, liburuxkak, inprimakiak, gutun-bildumak, idazkiak, diskurtso eta alokuzioak, hitzaldiak, auzitegitxostenak, katedra-azalpenak eta izaera bereko beste zeinahi obra.
- Musika-konposizioak, letradunak nahiz letragabeak.
- Obra dramatikoak eta dramatikomusikalak, koreografiak, pantomimak eta, oro har, antzerkiobrak.
- Obra zinematografikoak eta ikusentzunezko beste zeinahi obra.
- Eskulturak, margolanak, marrazkiak, irarlanak, litografiak; istorio grafikoak, haurren zein helduen komikiak, eta haien probasaio edo zirriborroak eta gainerako obra plastikoak, aplikatuak izan zein ez.
- Arkitektura- eta ingeniaritza-obren proiektuak, planoak, maketak eta diseinuak.
- Topografiari, geografiari eta, oro har, zientziari buruzko grafikoak, mapak eta diseinuak.
- Obra fotografikoak eta fotografiaren antzeko prozeduraz adierazitakoak.
- Ordenagailu-programak.
2. Obraren izenburua, jatorrizkoa denean, obraren parte gisa babesturik geratuko da.
37. artikulua. Establezimendu jakin batzuetan terminal espezializatuen bidez obrak erreproduzitzea, mailegatzea eta kontsultatzea.
1. Egile-eskubideen titularrek ezingo diote eragozpenik jarri obrak erreproduzitzeari, titulartasun publikoa duten edo izaera kultural nahiz zientifikoko erakundeetan integraturik dauden museo, liburutegi, fonoteka, filmoteka, hemeroteka edo artxibategiek egiten dituztenean erreprodukzioak, irabazi asmorik gabe eta ikerketa edo kontserbazioa beste helbururik gabe.
2. Era berean, titulartasun publikokoak, edo irabazi asmorik gabeko interes orokorreko kultura-, zientzia- edo hezkuntzaerakundeenak edo Espainiako hezkuntzasisteman integraturiko hezkuntzainstituzioenak diren museo, artxibategi, liburutegi, hemeroteka, fonoteka edo filmotekek ez dute beharko eskubideen titularren baimenik egiten dituzten maileguengatik.
[-] Ezkutatu
[+] Gehiago irakurri
DESKRIBAPEN TRESNAK
Inbentarioa (edukia ikusi).
ERLAZIONATUTAKO DESKRIBAPEN UNITATEAK
Lizarrako Gaiteroak
Fernando Remacha Villar
ARGITALPEN NOTAK
- Doñabeitia, Juan Carlos. La danza en Estella. Francisco Beruete: estudio del corpus de danzas creado para el Grupo Folklórico Municipal de Estella durante la década de 1950. [Iruña-Pamplona]: Nafarroako Gobernua, Kultura, Kirol eta Gazteria Departamentua, Vianako Printzea Erakundea-Kultura Zuzendaritza Nagusia = Gobierno de Navarra, Departamento de Cultura, Deporte y Juventud, Dirección General de Cultura-Institución Príncipe de Viana; [Estella-Lizarra]: Ayuntamiento de Estella-Lizarra Udala, 2017.
- Goñi Gaztambide, José. Historia eclesiástica de Estella. Tomo I, Parroquias, iglesias y capillas reales. Iruña: Nafarroako Gobernua, 1990.
DESKRIBATZAILEAK
Musika, Dantza, Folklore, Sustapen kulturala.
