1622an, Eliza Katolikoak Francisco de Jaso y Azpilicueta santu eta aldareetara San Frantzisko Xabier izendatzeko prozesua burutu zuen. Kanonizazio horrek santu berriarekiko debozioa areagotu zuen, baita Nafarroa San Frantzisko Xabierrekin identifikatzea ere, Nafarroako patroi izendatzeraino.
San Frantzisko Xabierren kanonizazioaren IV. mendeurrena betetzen den urtean, Nafarroako Errege Artxibo Nagusiak (AGN) jendaurrean jarriko ditu apirileko mikroerakusketan gertaera horri buruzko zenbait dokumentu.
1619an, kanonizazioaren aurreko urrats gisa, Pablo V.a aita santuak Frantzisko Xabier beato izendatu zuen. Beatifikazioak, dohatsuak Asian egin zuen misiolari jardueraren gero eta ospe handiagoarekin eta Jesusen Konpainia bera finkotzearekin batera (Frantzisko Xabierrek fundatzen lagundu zuen ordena) Nafarroako Erresumako Diputazioa Nafarroako patroi izendatzeko kudeaketak hastera eraman zuen. Horrela, 1622an, kanonizazioa eta gero, Diputazioak San Frantzisko Xabier zin egin zuen patroi gisa, Gorteek 1624an berretsiko zutena. Mikroerakusketa, hain zuzen ere, Diputazioak Xabierren santuaz Nafarroako patroi gisa egin zuen zinaren aktarekin irekitzen da.
Hala ere, Erresumako agintariek San Frantzisko Xabier patroi deklaratzeko hartu zuten erabakiaren ondorioz, gatazka handia sortu zen Iruñeko hiriarekin, zeinak San Ferminen antzinatasun eta eskubide handiena erabili baitzuen Nafarroako patroitzat hartzeko, tradizioaren arabera, erromatarren garaian Nafarroako lurraldea kristautasunaren erantzuleetako bat izan baitzen. Horretarako, Iruñeko agintariek patronatuaren auzia deituriko auzi judizial bat abiarazi zuten Erromako eliz auzitegietan erresumako agintarien aurka. Gatazkan zehar, Iruñea eta Diputazioa ahalik eta atxikimendu gehien erakartzen saiatu ziren. Izan ere, Tutera, Zangoza, Tafalla, Corella edo Fustiñana bezalako herriak Diputazioaren jarrera javieristarekin bat egin zuten, eta beste batzuk, Burlata, Artaxoa eta Erriberri, besteak beste, Iruñeko hiriaren aukera ferministaren alde agertu ziren.
Gatazkaren uzkurtze-maila hainbesteraino iritsi zen, non, azkenean, Nafarroako erregeorde den Escalonako dukeak esku hartu behar izan baitzuen bi aldeak konpromisozko konponbide batera irits zitezen. Aldeen arteko akordio hori, azkenik, Alejandro VII.a aita santuak brebe baten bidez balioztatuko zuen, hau da, 1657ko aita santuaren xedapen baten bidez. Horrekin, San Fermin eta San Frantzisko Xabier Nafarroako patroi izendatu zituzten.
Auzia amaituta, hurrengo mendeetan San Frantzisko Xabierren aldeko debozioa handituz joango litzateke pixkanaka, baita Santuaren imaginario kolektiboan Nafarroarekin zuen lotura ere. Horren erakusgarri dira 1922an santuaren kanonizazioaren III. mendeurrenaren karietara egin ziren ekitaldiak. Horien artean, XX. mendearen bigarren erdian urteroko xabierraldiak sortu zituen Xabierko gaztelurako erromesaldi ofizial bat sartu zen.
Kanonizazioaren hirugarren mendeurrena ospatzeko ekitaldietako hainbat dokumentuekin ixten da mikroerakusketa.
Sarrera librea eta doakoa.
Lekua: Beheko Galeria
Ordutegia: Egunero 10:00etatik 14:00etara eta 17:00etatik 20:00etara.
