Arkitektoak 85 urte bete zituenean egin zen Belen Esparza, Curro Blasco eta Sixto Marín arkitektoek komisariatutako erakusketa hau, bere jaioterrian egindako obraren atzera begirako gisa. Egoitza bikoitza du, Iruñean eta Tuteran.
Erakusketa sustatu eta antolatzen duten erakundeak ondorengoak dira: Artxiboen eta Dokumentu Ondarearen Zerbitzua, Tuterako Udala, Euskal Herriko Arkitektoen Elkargo Ofiziala eta María Forcada Fundazioa. Erakunde babesleak ere baditu, hala nola Iruñeko Udala, Nasuvinsa Nafarroako Gobernuaren sozietate publikoa eta Saltoki Iluminación enpresa.
Erakusketa 2023ko urtarrilaren 15era arte, etenik gabe, egongo da zabalik. Otsailaren 17tik aurrera, Tuterako María Forcada Fundaziora eramanen da erakusketa. Ordutegia bere garaian jakinaraziko da.
Bere obrak Nafarroan
Komisarioek Rafael Moneoren bizitza eta lana izan dute ardatz erakusketa-diskurtsoan, Espainiako azken mende erdian nazioartean proiekziorik handiena izan zuen pertsonaietako bat. Erakusketak arkitektoak bere jaioterrian izan zuen arrastoa zeharkatzen du, giza bidaia eta bidaia profesional bikoitz baten bidez. Bidaia hori haurtzaroan hasi zen, Tuteran, eta ibilbide pertsonal hori profesionalarekin lotzen du, Nafarroan sei hamarkadatan etengabe sortutako lanen balantze baten bidez, lehen lanetatik gaur egunera arte.
Erakusketa hainbat esparrutan banatzen da. Lehenik eta behin, Rafael Moneok Nafarroan egindako lan guztiei dagozkien planoak erakusten dira. Lehenengoak XX. mendeko 70eko hamarkadakoak dira, eta arkitektoak egindako paper sulfurizatuaren gainean egindako arkatzezko jatorrizko marrazkien bidez erakusten dira. Paperezko diseinu hauek, itxura hauskorrekoak, baina trazu zehatzekoak, arkitektoak hasieratik marrazketari eman dion garrantzia islatzen dute, bere sormen-asmoak adierazteko eta bere arkitekturaren lehen eraikuntza gisa, marrazkia errealitate propio eta zehatz bihurtzen duena.
Arreta berezia eskaintzen zaie Nafarroan egindako proiektuei, besteak beste, Tuteran egindako obrei, hala nola Eza kaleko etxebizitza-eraikinari (1965-1966), Elvira España eskola publikoei (1966-1971), Añon etxeari (1974-1976), Real Casa de Miserikordiari (1983) edo San Frantzisko komentu zaharreko Kultur Etxearen proiektuari (2003-2010). Iruñean kokatutako beste proiektu batzuek aurrera jarraitzen dute, eta horien artean nabarmentzekoak dira Foruen Plaza (1970-1975), Nafarroako Errege Artxibo Nagusia (1995-2003) edo Nafarroako Unibertsitatearen Museoa (2008-2014), azken bi horiek Foru Erkidegoan egin berri dituen lanak. Badira beste batzuk ere, hala nola Arínzanoko Upeltegia (1991-2002) edo Aralarko San Miguel Ostatuaren lehiaketara aurkeztu eta gauzatu ez zen proiektu ezezagun bat.
Ibilbide pertsonala eta jarduera profesionala
Aretoaren erdian, zenbait beira-arasa daude. Horietan, Rafael Moneoren giza ibilbidea eta ibilbide pertsonala marrazteko aukera ematen duten dokumentuak eta piezak daude, biografia-gurpil gisa, Tuteran jaio zenetik, haurtzaroan, gazterian, prestakuntzan eta lanbide-hastapenetan eman zituen urteak, 1996. urtera arte, hau da, Arkitekturako Pritzker Saria eman zen egunera arte. Arkitektoak erakusketa honetarako bere artxibotik berariaz eman dituen argazki, aipamen, elkarrizketa eta dokumentazio pertsonalaren bidez egiten da ibilbide hori.
Azkenik, aretoaren atzealdean, Rafael Moneok nazioartean ospe handia duen arkitekto eta teoriko gisa egindako lana erakusten duen esparru batera sar daiteke. Arkitekturaren munduan pertsona garrantzitsua da, eta bere garrantzi profesionala eta maila intelektuala islatzen ditu. Espazio horretan, friso kronologiko bat dago ikusgai, arkitektoak egindako obrekin, eta hainbat beira-arasatan daude Rafael Moneo egungo arkitekturako pertsona garrantzitsuenetako batekin identifikatzen duten argitalpen nabarmenenak.
Sarrera librea eta doakoa.
Lekua: Areto nagusia
Ordutegia: Egunero 10:00etatik 14:00etara eta 17:00etatik 20:00etara.
