Noaingo batailan (1521eko ekainaren 30a) Espainiak garaipena lortu ondoren, Frantzisko I.ak, Frantziako erregeak, urte bereko udazkenean Nafarroaren aurkako beste eraso bat agindu zuen, El Peñón eta Maya izeneko gotorlekuen berehalako errenditzea lortuz. Hala ere, jarraian, Guillaume Gouffier almiranteak, Bonnivet-eko jaunak, agindutako indarrek – horien artean Henrike II.a Albretekoari, 1512an tronutik kendutako erregeen semeari, leial zitzaizkion agaramontarrek – ez zuten aurrera egin Nafarroan, baizik eta mendebalderantz jo zuten, non Gipuzkoa eraso zuten, Irungo Behobia gaztelua urriaren 6an errenditzea lortuz, eta Hondarribia, aldiz, hilaren 18an. Hurrengo urtean, Karlos I.a Espainiakoaren zerbitzura zeuden indarrek plaza horiek guztiak berreskuratzea lortuko zuten, baina ez Hondarribia, 1524an bakarrik berreskuratuko baitzen kapitulazio baten bidez, zeinaren negoziazioak eta ondorioek garrantzi berezia izango baitzuten Nafarroarentzat. Horregatik, Hondarribiko kapitulaziotik bost mende bete direnean, Nafarroako Errege Artxibo Nagusiak (AGN) gertakari hari eskaini egingo dio hileroko mikroerakusketa.
1523ko urriaren 12an, Frantziarekin zenbait frontetan izandako liskarrak berriro irekita, Karlos I.a Iruñera iritsi zen Hondarribia berreskuratzeari begira eta baita Pirinioetako mugan ekintza militar berriak zuzentzeko prest ere bai. Horretarako, Íñigo Fernández de Velasco Gaztelako kondestableari eman zion aginte militarra. Aldi berean, erreinua baketzeko eta kontra zeuden agaramontarrak erakartzeko politikaren barruan, enperadoreak "Iruñeko Barkamena" delakoa eman zuen 1523ko abenduaren 15ean. Hala ere, graziazko neurri horretatik kanpo utzi ziren erbesteratutako agaramontarren zerrenda bat. Horietako asko, Pedro de Navarra y de la Cueva, Nafarroako mariskalaren semea, buru zutela, Hondarribian zeuden, hain zuzen ere, frantziar indarren aliatu gisa.
Gipuzkoar hiribilduaren gaineko azken setioa, 1522tik Frantziarekin lehorrez inkomunikatuta zegoena, kondestableak hasi zuen 1524ko urtarrilaren 1ean, eta hurrengo egunean haren harresiak kanoikatu zituzten; aldi berean, Karlos I.a Gasteizera joan zen, operazioak bertatik eraginkortasun handiagoz zuzentzeko asmoarekin. Hala ere, neguko eguraldi txarrari eta goarnizioagatiko gotorlekuaren defentsari esker, setioa uste baino gehiago luzatu egin zen, eta horren ondorioz, setiatzaile eta setiatuek kapitulazio bat negoziatu egin zuten.
Kapitulazio hori otsailaren 19tik 20rako gauean itxi zuten kondestablearen, Karlos I.ak horretarako botere handia eman zionaren, eta Valentín de Jaso y Bertol del Bayoren artean. Biak Pedro de Navarra y de la Cueva gotorlekuan lubakitutako agaramontarren liderraren konfiantzazko gizonak ziren, zeinarekin kondestablea familiartean ahaideturik baitzegoen Mayor de la Cueva amaren bitartez, eta zeinen aliatu tradizionala izan baitzen iraganean.
Kapitulazioaren baldintzetan, alde batetik, Agaramonteko bando osorako barkamen orokor baten promesa sartu zen, eta horrek berekin zekarren konfiskatutako ondasunak itzultzea, etxeetara itzultzea, ohoreak itzultzea eta merituak eta karguak ematea. Bestetik, setiatuei segurtasun nahikoa eman zitzaien gotorlekua armatuta utzi ahal izateko, baina artilleriarik eta banderarik gabe, eta, horrela, 1524ko otsailaren 27an, frantziar eta agaramontar tropak Hondarribitik irten ziren eta Karlos I.ak 1521ean galdutako plaza estrategikoa berreskuratu zuen.
Bi hilabete geroago, 1524ko apirilaren 29an, kapitulazioaren terminoen arabera, Karlos I.ak, Nafarroara itzuli eta leialtasuna eta fideltasuna zin egiteko baldintzekin, "Hondarribiko Barkamena" eman zien agaramontarrei. Zin egitea ezinbesteko baldintza izan zen, traidoreei barkamen absolutu horri heltzeko eskatu zitzaiena, eta sinbolismo handiko bi zeremonietan ere gauzatu egin zena. Lehenengo zeremonia maiatzaren 3an egin zen, Burgosen, enperadorearen beraren aurrean, eta bigarrena, berriz, maiatzaren 19tik ekainaren 27ra, Iruñean, Nafarroako erregeordearen aurrean.
Hondarribiko Barkamenarekin garai berri bat ireki zen Nafarroarentzat, non agaramontar eta beaumontarren bandoak elkar ulertzera deituak izan ziren, horrela erresumaren behin betiko baketzea ahalbidetuz.
Sarrera librea eta doakoa.
Lekua: Beheko Galeria
Ordutegia: Egunero 10:00etatik 14:00etara eta 17:00etatik 20:00etara.
