Gaur, irailaren 11n, ostirala, Vianako Printzea Erakundea-Kultura zuzendari nagusiak, Ignacio Apezteguiak, Nafarroako Errege Artxibo Nagusiko Ekitaldi Aretoan aurkeztu du Baluarte Fundazioaren eta Nafarroako Errege Artxibo Nagusiaren grabazio fonografikoen lehen proiektu bateratua. Nafarroako Gobernuko bi erakundeen arteko lehen lankidetza Nafarroako musika-ondarea berreskuratzeko eta zaintzeko eta Foru Komunitateko arte-ondarea babesteko eta zabaltzeko konpromiso bikoitzetik sortzen da. Sortutako fonograma ezberdinak, guztira instrumentu eta ahots organikoendako 31 obra, Nafarroako Errege Artxibo Nagusiko Musikaren eta Arte Eszenikoen Artxiboan sartuko dira.
Lehen grabazio-multzo honen anbizio handiko errepertorioa kontu handiz hautatu da, Nafarroako musikaren barruan ahalik eta arku historiko zabalena egiteko eta askotariko musika-genero eta -formak irudikatzeko. Hala, obra koral barrokoak, konposizio sinfoniko berriak, adibidez, Ludwig van Beethovenen berrehungarren urteurrena dela eta, Baluarte Fundazioak Koldo Pastor iruindarrari eskatutako Beethoven Irudiak. Kapritxo Sinfonikoa izeneko obra-. XVII. mende urrun horren eta oraingo konposizioaren artean, Erromantizismoko Nafarroako ganbera-musika grabatzea aurreikusi da —haren autoreen artean Emilio Arrieta (1821-1894) eta Pablo de Sarasate (1844-1908) nabarmentzen dira-. Aurreko mendeko zenbait organikorentzako obren aukeraketa bat, Jesús García Leoz (1904-1953), Emiliana de Zubeldia (1888-1987) eta Lorenzo Ondarra (1931-2012) sinatuak.
Proiektu fonografiko handi horren saioak irailaren 14tik 25era bitartean egingo dira Nafarroako Baluarte, Batzar Jauregia eta Auditorioko aretoetan, eta bi astez grabatuko dira: irailaren 14tik 18ra bitartean formatu txikiko lanak erregistratuko dira, eta David Gálvez-ek zuzendutako Iruñeko Ganbera Abesbatzak eta Alicia Griffiths -arpa- Jorge Robaina -pianoa-, Andrea Jiménez -soprano- eta Rinaldo Zhok -pianoa- bakarlariek parte hartu beharko dute, bitartean irailaren 21etik 25era, Manuel Hernández-Silva eta Igor Ijurra maisuek zuzenduko dituzte, hurrenez hurren, Nafarroako Orkestra Sinfonikoa eta Iruñeko Orfeoia, obra sinfoniko-koralen grabazioan, eta, gainera, Jorge Robaina piano-jotzaileak parte hartuko du.
Berreskuratze musikologiko handia
Baluarte Fundazioaren eta Nafarroako Errege Artxibo Nagusiaren fonografia-berreskurapenerako proiektu bateratuaren lehen fase honek prestigioa eman nahi izan du bere errepertorioaren hautaketan, bai generoen eta formatuen aniztasunari, bai zabalera kronologikoari, kalitatearen, lurraldetasunaren eta adierazgarritasunaren irizpideei jarraikiz.
Horrela, Iruñeko Ganbera Abesbatzak, lehen astean (irailaren 14tik 18ra), David Gálvez zuzendari artistikoaren errektoretzapean, ondorengo nafar konpositoreen Barrokoko obra koral polifonikoak grabatu egingo ditu: José de Cáseda (1660-1725) -Qué música divina-, Bernardo de Peralta y Escudero (¿?-1617) -Magnificat a doce voces-, Simón de Araya (1676-1738) -Alma Redemptoris Mater; En el taller del contento (Villancico a la Navidad a 5)- eta Fernando de Acuña (1690-1754) -Villancico con violines y trompas, a 6, a Nuestra Señora del Milagro-, eta Andrea Jiménez sopranoa eta Rinaldo Zhok piano-jotzailea, berriz, Juan María Guelbenzu (1819-1886), Emilio Arrieta (1821-1894), Joaquín Gaztambide (1822-1870), Felipe Gorriti (1839-1896), Dámaso Zabalza (1835-1894), Buenaventura Iñiguez (1840-1902), Pablo de Sarasate (1844-1908), Agustín Pérez Soriano (1846-1907) eta Joaquín Larregla (1864-1945) ahots eta pianorako konposizioez jositako kantu eta ziklo lirikoen hemeretzigarren errepertorioa defendatzeaz arduratuko dira. Bestalde, bakarkako konposizioen eremuan, Jorge Robaina piano-jotzaileak lau obra harrotuko ditu Emiliana de Zubeldia (1888-1987) XX. mendeko konpositorearen instrumentuarentzat -Tre stanzie in una sonata; Cinco estudios para piano; Once tientos; Esquisses d’unre apres-midi basque- eta Alicia Griffiths harpista Jesús García Leozen (1904-1953) Impromptu para arpa obraren interpretea izango da.
Bigarren astean (irailaren 21etik 25era), formatu handiko errepertorioa aztertuko da Baluarteko Areto Nagusian. Nafarroako Orkestra Sinfonikoaren eta Manuel Hernández-Silva zuzendari titularraren lehiaketa izango da Koldo Pastorren Beethoven Irudiak. Kapritxo Sinfonikoa (2020) orkestra-obraren lehen grabazioan, Baluarte Fundazioaren enkargua. Nazioarteko estreinaldia Nafarroako Egunean izango da (abenduaren 3an), Nafarroako Orkestra Sinfonikoaren 2020-2021. Denboraldiko programazio bereziaren zati gisa. Nafarroako Orkestra Sinfonikoak Emiliana de Zubeldiaren (1888-1987) Concierto para piano y orquesta n. 2 erregistroan (Jorge Robain piano-joleari emango zaio haren parte bakarlaria) eta Lorenzo Ondarra (1931-2012) garaikidearen orkestrarako eta abesbatzarako Te Deumaren erregistroan ere hartuko du parte. Iruñeko Orfeoia, Igor Ijurra titularraren zuzendaritzapean, aukeratu dute lan honen abesbatza-zatiak grabatzeko eta Ondarrako Pater Noster erregistroko protagonista izateko.
Musikaren eta Arte Eszenikoen Artxiboak grabazioen hartzaile gisa jardungo du
Nafarroako Musikaren eta Arte Eszenikoen Artxiboaren programa Vianako Printzea Erakundea-Kultura Zuzendaritza Nagusiak hasi zuen, 2017ko ekainean, ondare hori zaintzeko eta zabaltzeko bidea errazte aldera. Nafarroako Errege Artxibo Nagusian gordetako musika, dantza eta antzerkiaren esparruetako funts dokumentalen multzoa azpimarratzen du programak. Funts horiek dokumentu-tipologiak dituzte, eta horiek kontserbatzeko, antolatzeko, tratatzeko, eskuratzeko, zabaltzeko eta balioa emateko berariazko baldintzak behar dituzte. Programa hau aipatutako esparruen ordezkari diren pertsona eta entitateen ekarpenetan oinarritzen da, dohaintza eta gordailu gisa, eta horien artean garrantzi berezia dute aktibo dauden sortzaileen funtsek. Programak berariazko web-orria du (www.amaen.es), dokumentazio eskuragarriaren informazio zehatzarekin, pertsona ospetsuen bideoekin, kontzertuen grabazioekin (horietako asko streaming bidez emanak) eta bestelako hedapen-jarduerekin.
Musika-funtsak dira ugarienak; une honetan, 31 dira, eta beste 20, berriz, formalki sartzeko prozesuan daude. Ondoren, antzerki-funtsak daude, hamar guztira, prozesuan dauden birekin batera, eta bost dantza-funts. Nafarroako Errege Artxibo Nagusian gordetzen diren ospe handiko erakundeen musika funtsen artean, Iruñeko Ganbera Abesbatzaren eta Artearen Adiskideen funtsen dohaintzak nabarmentzen dira, baita Santa Zezilia Kontzertu Elkartearen eta Iruñeko Orfeoiaren funtsak gordailu gisa sartzea ere.
Baluarte Fundazioarekin egindako proiektuan aurkeztutako grabazio fonografikoak garrantzi bereziko funts gisa sartuko dira AMAEN programan. Ekarpen hau garrantzi handiko jauzi kualitatiboa da programarentzat, Nafarroako musikaren epe luzeko ikerketarako eta hedapenerako legatuari eta memoriari dagokionez zer den kontuan hartuta.
Grabazio fonografikoen proiektu hau Baluarte Fundazioaren eta Nafarroako Errege Artxibo Nagusiaren lehen lankidetza instituzionala da, eta etorkizunean ere jarraituko du. Proiektuaren garrantziak eta misioak mugarri bihurtu dute Espainiako eta Nafarroako fonografiaren historian. Proiektuaren helburu nagusietako bat da emakume konpositorearen irudia normalizatzea eta ikusaraztea. Horretarako, errepertorio honetan Emiliana de Zubeldiaren Concierto para piano y orquesta n. 2 eta pianorako bere lau obra handi sartuko dira. Gainera, etorkizunean Teresa Catalán-aren El canto de Atenea grabatzea aurreikusten da, Baluarte Fundazioak 2019an enkargatu zuena, baina oraindik estreinatu gabe dagoena aurreko denboraldia atzeratu baitzen.
