Vianako Printzea Erakundea-Kultura Zuzendaritza Nagusiko Artxiboen eta Dokumentu Ondarearen Zerbitzua eta Baluarte Fundazioak Nafar Fonotekan sartu berri diren konposizio berriak aurkeztu dituzte gaur goizean, Nafarroako Errege Artxibo Nagusiak bultzatzen duen Musikaren eta Arte Eszenikoen Artxiboaren programaren barruan.
2021ean hasitako Nafar Fonotekak nafar musika-ondarea berreskuratu, kontserbatu eta zabaltzeko erreferentzia izatea du helburu, bai konposizio garrantzitsuenak, bai egile eta interprete nagusiak baloratuz. Nafarroako Musikaren eta Arte Eszenikoen Artxiboaren programarekin duen lotura kontuan izanda, grabaketak musikaren legatutzat eta memoriatzat hartzen dira, epe luzera ondare hori gordeko dela eta nafar musika-ondarea ezagutu eta ikertu nahi duten pertsona guztiek eskuragarri izango dituztela bermatzeko. Bestalde, esan daiteke Nafar Fonoteka gaur egungo Espainiako fonografiaren mugarri garrantzitsuenetariko bat dela.
Une honetan gehitutako hamazazpi grabaketak eta 2021ean abiatutako Fonotekako hogeita bederatzi grabazioak, nafar musika-ondarearen lekukotasun diren musika-genero eta -forma ugarien erakusgarri dira, lan berriak barne. Zehazki, 2021ean egindako grabaketak XIX., XX. eta XXI. mendeetan oinarritzen dira.
Orkestra eta koru musikaren grabazioak Baluarten egin ziren 2021eko irailean, eta Emilio Arrietaren ahots eta pianorako abestiak, Madrilgo Goi Mailako Musika Kontserbatorioko Manuel de Falla aretoan, 2021eko azaroaren 27 eta 28an.
Nafar Fonoteka
Grabazioak eskuragarri daude Nafarroako Musikaren eta Arte Eszenikoen Artxiboaren web orriko Nafar Fonoteka izeneko atalean sarbide unibertsal, libre eta doakoarekin. Lan bakoitzak dagokion audio-artxiboa du, kalitate handiko mp3 formatuan.
Fonotekaren egiturak lanaren ezaugarrien araberako mendeak eta konpositoreak biltzen ditu. Aurkibide orokor batek informazioa lau hizkuntzatan osatzen du, dauden esteken arteko nabigazioa errazteko eta eskura dauden grabazio guztien ikuspegi orokorra izateko. Azkenik, grabazioaren mp3 artxiboarekin eta exekuzio-datarekin batera, konposizio bakoitzak egilearen informazio biografikoa du, obraren sorkuntzaren testuinguru zehatzera egokitua, baita grabazioan parte hartzen duten interpretatzaileena ere.
2021, Emilio Arrietaren jaiotzaren bigarren mendeurrena
2021eko Nafar musika-ondarearen grabazioen egitaraua Emilio Arrieta konpositorearen irudiari buruzkoa izan da bereziki.
Emilio Arrieta Corera (Gares, 1821 – Madril, 1894) zarzuelaren eta operaren alorreko konpositore nabarmenenetako bat izan zen. Gainera, Madrilgo Musika eta Deklamazio Eskola Nazionaleko zuzendaria eta San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademiako akademikoa ere izan zen. Madrilen eta Milanen burutu zituen ikasketak, Perelli, Mandancini eta, batez ere, Vaccai bezalako maisuekin. Milango Kontserbatorioan Temistocle Solera edo Amilcare Ponchieli bezalako egileekin topo egin zuen non konpositore liriko gisa trebatu zen. 1846an Madrilera itzuli zenean, Espainiako opera nazionala sortzea helburu zuen La España Musical elkartean parte hartu zuen Barbieri eta Joaquín Gaztambide eta Hilarión Eslava konpositore nafarrekin. 1848an Isabel II.a erreginaren kantuko irakasle izendatu zuten, eta horri esker ospe handia eta beharrezko egonkortasun ekonomikoa lortu zituen. Erreginak hainbat enkargu egin zizkion, hala nola Ildegonda obraren edizio espainiarra, gerora Italiako opera-zirkuituan sartuko zena, Milanen 1851 eta 1852 bitartean egon ondoren, edo La conquista de Granada (1850). Madrilera itzuli zenean, El dominó azul estreinatu zuen Zirkoko Antzokian, non nabarmen geratu baitziren zarzuela-konpositore gisa zituen dohainak, musika-kritikari gisa jardun zuen La Nación egunkarian, eta bere arrakastarik handiena estreinatu zuen: Marina (1871n opera bihurtuko zena). Bertan, Espainiako ahozko tradizioko elementuak sartu zituen, hala nola seguidilak eta tangoak.
Opera eta zarzuelez gain, Arrietak kantatak, himnoak eta ahotserako eta pianorako kantak konposatu zituen.
Bere jaiotzaren bigarren mendeurrena dela eta, hamahiru lan gehitu dira Nafar Fonotekan: Capricho para orquesta, A sera, A te!!, Il destino, Il sospiro, In morte di una bambina, La beltá, La niña abandonada, La primavera, La rimembranza, Los ojos de las niñas, Serenata morisca eta Voga!. Horien guztien artean, aipatzekoa da A te!! obra ez zegoela Emilio Arrietaren abestien katalogoetan, harik eta konpositorearen funtsarekin egindako artxibo-tratamenduaren ondoren argitara atera zuten arte. 1851ko maiatzaren 12an konposatu zen Nafarroako Musikaren eta Arte Eszenikoen Artxiboan (AMAEN) gordetzen den pieza honen kopia bakarra. Interpreteak Sonia de Munck (sopranoa) eta Miguel Huertas (pianoa) izan dira.
Teresa Catalán, Jesús Echeverría, Lorenzo Ondarra eta Valentín Ruizen obrak
Nafarroako Orkestra Sinfonikoak, Emilio Arrietaren lanez gain, nafar konpositore garrantzitsuen lanak ere grabatu zituen 2021ean. Nafar Fonotekan ondorengo lanak daude: Teresa Catalánen El canto de Atenea, Pilar Constancioren parte hartzearekin flauta bakarlari gisa (Baluarte Fundazioak konpositoreari egindako enkarguaren erabateko estreinaldia), Jesús Echeverríaren Arravan. Fantasía para orquesta, Lorenzo Ondarraren (1931-2012) Tripticum lanarekin batera eta Valentín Ruizen Himno de Navarra bertsioarekin, Nafarroako Orkestra Sinfonikoak eta Iruñeko Orfeoiak interpretatuak, Jesús Echeverriaren eta Igor Ijurraren zuzendaritzapean, hurrenez hurren.
Azpimarratzekoa da bai Teresa Catalánek bai Jesús Echeverríak beren legatu pertsonalak eman dizkiotela Nafarroako Artxiboari, hau da, Iruñeko Orfeoiaren artxiboa gordailuan gordetzen duen erakundeari.
