es | eu | en | fr

XIX. mendeko Iruñeko Musika eta Musikariei buruzko liburua argitaratu da

2021/11/09
XIX. mendeko Iruñeko Musika eta Musikariei buruzko liburua argitaratu da
Rebeca Madurga liburuaren egilea eta Joaquín Llansó, Nafarroako Gobernuko Artxibo eta Dokumentu Ondarearen Zerbitzuko zuzendaria

Atzo, azaroak 8, astelehena, Nafarroako Errege Artxibo Nagusiko areto nagusian aurkeztu egin zen Rebeca Madurga Continente-ren Música y músicos en un espacio urbano. Pamplona a mediados del siglo XIX liburua, Vianako Printzea Erakundea-Kultura Zuzendaritza Nagusiak argitaratua. Aurkezpena Joaquín Llansó Nafarroako Gobernuko Artxibo eta Dokumentu Ondarearen Zerbitzuko zuzendariak eta egileak berak egin zuten.

Liburuak XIX. mendearen erdialdean Iruñean izandako musika bizitza azaltzen du, non ikuspegi batetik, musika, erakunde eta pertsonen dinamikak espazioarekin eta hiriko bizitza ekonomiko eta politikoarekin lotzen dituen. Lanak argitaratu gabeko informazioa du, XIX. mendean Iruñeko musikari eta musikariei buruzko ikerketa gutxi egin baitziren.

Gerra arteko aldia, lehen eta azken karlistaldien artekoa, hartzen duen eremu kronologikoari buruzkoa da argitalpena. Egileak interes berezia du garai hori aztertzeko, bi arrazoirengatik. Lehenik eta behin, azaltzen du Iruñean urte hauetan izan den musika bizitzaren garrantzia herrialdearen egonkortasun politikoaren ondorio dela. Egonkortasun horrek ekonomia oparoa ekarri zuen, eta, ondoren, gizarteak kulturarekiko eta aisialdirako modu berriak bilatzeko interesa agertu zuen.

Bigarrenik, aldi horretan aldaketa esanguratsu ugari izan ziren musika dinamiketan, udal liberalen bultzadari esker. Besteak beste, lehen mailako musika ekimenak sortu ziren; hala nola, Udal Musika Eskola, Pablo Sarasate Kontserbatorioa (Espainian sortutako musika irakaskuntzako lehen erakunde publikoa) eta Iruñeko Orfeoia.

Iruñeko musika mapa XIX. mendean

Obra, puntu komun bat duten, sei kapitulutan egituratuta dago: hiri-espazioa. Lehenengoan, Madurgak Iruñeko musika geografia azaltzen du eta hiriko soinu mapa deskribatzen du, musika jarduera egiten zen espazioak barne, herriko plano eta irudiekin irudiztatuta.

Ondoren, obraren zati handi bat musikariei eskaintzen die, bai konpositoreei bai interpreteei, haien bizimodua, prestakuntza eta beste profesional batzuekiko harremanak zehaztuz. Halaber, eremu publikoan zein pribatuan sortu ziren musika-ekimenen bultzatzaileen garrantzia nabarmentzen da, bai eta haien alde egin zuten musika-kontsumitzaileen zeregina ere.

Bigarren kapitulutik obra amaitu arte, Madurgak ibilbide luzea egiten du Iruñeko musika-eremu nagusietan, xehetasun osoz azalduta eta ikerketa hau argitaratu arte ezezagunak ziren datuak jasota. Horrela, bigarren kapituluan, elizetako eta monasterioetako musika-jarduera aztertzen da. Zehazki, katedraleko Musika Kaperaren egitura eta bilakaera aztertzen da, eta musikari katedralek egiten zuten konposizio-jarduera aztertzen da.

Hurrengo kapituluan, egileak musika-irakaskuntza publikoaren beharra eta testuinguru horretan musikariaren prestakuntza azpimarratzen ditu. Udal Musika Akademiaren eta Erruki Etxeko Musika Eskolaren kasua ikertzen dira.

Ondoren, Antzoki Nagusiari kapitulu bat eskainiko zaio, Iruñeko musika-eremu profano garrantzitsuena izan baitzen, 1841ean inauguratu zenetik eta XIX. mendearen bigarren erdian. Gainera, herritar askoren musika emanaldiak elkarrekin bildu zituen hiriko toki bakarra izan zen. Egin ziren kontzertu publikoen adibideak jasotzen dira, eta aipatzekoa da antzerkiko orkestra finko bat sortu zela konpainia lirikoentzako musika-akonpainamendu gisa.

Areto pribatuak, elkarteak eta kafetegiak

Beste kapitulu bat areto pribatuak, elkarteak eta Iruñeko kafetegiak dira. Egileak adierazten du areto pribatuak Iruñeko goi-mailako gizartearentzako aisiarako gune bihurtu zirela, eta hainbat kontzertu eskaini zituztela tokiko zaleen eta musikarien eskutik; elkarteak eta kafetegiak, berriz, gutxien pribilegiatutako klaseetarako gune eskuragarriagoak dira estudioan. Hirian musika jardun zuten elkarteen artean Kasino Berria eta Iruñeko Orfeoia aipa daitezke.

Azkenik, Iruñeko kaleetan izan ziren hainbat musika-praktika jorratzen ditu lanak: dultzainak, dultzaineroak eta juglareak. XIX. mendean sortu ziren udal bandak ere aipatzen dira, besteak beste, Milizia Nazionalekoak, Udal Musika Akademiakoak, Erruki Etxeko Musika Eskolakoak eta "La Euterpe Navarra". Amaitzeko, Madurgak Iruñean sortutako bi kale-praktika aipatzen ditu: "paseo de las doce" eta "estudiantina" elkarteak interpretatutako musika.

Argitalpenak 400 ale ditu. 18 euroren truke eros daiteke Nafarroako Gobernuaren argitalpen-dendan (Iruñeko Navas de Tolosa kalea) eta liburu-dendetan.

Zerrendara itzuli